به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

موشک کروز سوپرسونیک چیست و چه جایگاهی در ارتقای توان نظامی ایران دارد؟

تاریخ انتشار: ۲۱ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۴۳۹۶۷۶

پیدایش مفهوم موشک کروز به‌عنوان یک سلاح رزمی به دوران جنگ جهانی دوم و موشک آلمانی وی‌ـ‌۱ بازمی‌گردد که پس از پایان جنگ، دو قطب شکل‌گرفته آن دوران یعنی شوروی و آمریکا طراحی و توسعه نمونه‌های مدنظر خود از این نوع سلاح را آغاز کردند.

موشک‌های کروز با پیشرفت علوم مواد و سامانه‌های هدایت و کنترل و ناوبری جدید و موتور‌های کوچک و پرقدرت، رنگ‌وبوی امروزی خود را در اواخر دوران جنگ سرد پیدا کردند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اغلب موشک‌های کروز ـ چه انواع ضدکشتی و چه انواع حمله به اهداف زمینی ـ سرعتی کمتر از سرعت صوت (یک ماخ) داشتند و باید گفت بیشتر نمونه‌های امروزی هم این‌چنین هستند، اما پیدا بود که در صورت امکان رسیدن به سرعت‌های بالاتر از صوت، مزیت‌های متعددی از نظر نظامی در عملکرد این سلاح‌ها ایجاد خواهد شد، در نتیجه سودای ساخت چنین موشک‌هایی یعنی کروز‌های فراصوت (سوپرسونیک) در همان دوران جنگ سرد شکل گرفت.

موشک کروز چیست؟

موشک‌های کروز به‌علت اینکه بخش اعظم مسیر پروازی آن‌ها در فاز پیمایشی (کروز) طی می‌شود، به این نام مشهور شده‌اند. این موشک‌ها در نمونه‌های دوربرد، عمدتاً ساختار و پیکربندی شبیه به هواپیما‌ها دارند در نتیجه قابلیت پرواز در مسیر‌های مختلف و غیرمستقیم در این دسته از موشک‌های کروز به‌راحتی ایجاد می‌شود.

قابلیت پرواز در ارتفاع چندمتری سطح آب برای نمونه‌های ضدکشتی و پرواز در فاصله کمتر از ۲۰ متری عوارض زمینی از ویژگی‌های موشک‌های کروز است که به پنهان ماندن آن‌ها از دید انواع حسگر‌های دشمن کمک می‌کند.

برای موشک‌های کروز زمینی که نیاز به شناسایی عوارض زمینی، تعیین ارتفاع و مسیریابی یا همان ناوبری دارند سامانه‌های خاصی ساخته شده است که در گزارش‌های قبلی تسنیم به آن‌ها پرداخته شده است.

در موشک‌های کروز ضدکشتی، حسگر ارتفاع‌یاب برای تنظیم دقیق ارتفاع از سطح آب در بخشی از بدنه و رادار فعال یا حسگر تصویری برای شناسایی و قفل روی هدف شناور در دماغه آن‌ها به‌کار گرفته می‌شود.

موشک فروصوت آمریکایی مشهور «تاماهاوک» که به نمادی برای موشک کروز تبدیل شده است

در زمینه سرعت پروازی موشک‌ها به‌عنوان نکته تکمیلی باید ذکر کرد که محدوده سرعت تا زیر یک ماخ فروصوت (ساب‌سونیک)، از ماخ یک تا پنج فراصوت (سوپرسونیک) و از ماخ پنج به بالا ابرصوت یا هایپرسونیک نامیده می‌شود که این مورد آخر این روز‌ها در ایران هم بسیار شناخته شده است.

در برخی منابع، در یک تقسیم‌بندی زیرشاخه‌ای از سرعت ۰.۸ تا ۱.۲ سرعت صوت را نیز محدوده گذرصوتی یا ترنسونیک می‌نامند.

به‌طور کلی به‌علت رژیم خاص جریان گذرصوت و پدیده‌های حاکم در آن تلاش می‌شود موشک‌ها برای این محدوده سرعتی طراحی نشوند که توضیح آن مجال دیگری طلب می‌کند.

کروز‌های فراصوت

طی دهه ۱۹۹۰ و بازتعریف مفاهیم دفاعی در دنیای پس از جنگ سرد تا امروز، کشور‌های پیشرو در عرصه موشکی بخشی از فعالیت‌های توسعه‌ای خود را معطوف به عملیاتی کردن موشک‌های کروز فراصوت (مافوق‌صوت) کرده‌اند و باشگاه کوچک دارندگان فناوری تولید این نوع موشک کمتر از ۱۰ کشور شامل فرانسه، روسیه (شوروی)، آمریکا، چین، هند، تایوان، ژاپن و با ارفاق، کره جنوبی است.

در این فهرست محصولات روسیه دارای بیشترین تنوع است که هم در انواع ضدکشتی و هم ضد اهداف زمینی است و باید گفت برخی موشک‌های فراصوت چین و هند هم مستقیماً به نمونه‌های روسی مربوط هستند.

موشک ضدکشتی روسی فراصوت «اونیکس» (یاخونت) که می‌تواند از ابتدای پرواز سرعت فراصوت داشته باشد

نمونه‌ای از موشک کروز «کالیبر» روسی که در فاز نهایی به سرعت فراصوت می‌رسد

ارزش عملیاتی این موشک‌ها یعنی کروز‌های فراصوت آنجا آشکار می‌شود که بدانیم در زمینه مقابله با موشک‌های کروز به‌واسطه قابلیت‌های پنهان‌کاری آنها، زمان، عاملی حیاتی است.

در موشک‌های کروز فروصوت که به‌طور معمول سرعتی در حدود ۰.۶ تا ۰.۹ ماخ یعنی معادل ۲۰۸ تا ۳۱۱ متر بر ثانیه در دمای هوای ۲۵ درجه سلسیوس دارند، طی مسافتی معادل ۳۰ کیلومتر در حدود ۱۴۴ تا ۹۶ ثانیه طول می‌کشد که این زمان بر اساس مسافت قابل رؤیت بودن یک موشک کروز ضدکشتی برای هدف شناور بر اساس میزان کروی بودن سطح زمین محاسبه شده است.

حال در نظر بگیرید که موشک کروزی با سرعت فراصوت به‌اندازه مثلاً دو برابر صوت در اختیار باشد، در این صورت زمان پرواز در فاز ۳۰ کیلومتری نهایی در شرایط جوی مشابه به ۴۳ ثانیه کاهش می‌یابد و برای موشکی با سرعت ۳.۵ ماخ به ۲۵ ثانیه!
ازاین‌رو می‌توان درک کرد که چرا نیروی دریایی آمریکا در سال‌های دهه ۱۹۹۰ تا اوایل هزاره جدید تهدید شماره یک خود را در حوزه موشکی محصولات روسی فراصوت با سرعت ۳ ماخ معرفی می‌کرد.

موشک ضدکشتی کروز فراصوت هندی «براهموس» که توسعه مشترکی با روسیه از روی موشک یاخونت بوده است

امروزه و با توسعه موشک‌های کروز ضدکشتی فراصوت، در صورت گسترش فروش این موشک‌ها به کشور‌هایی که خود توسعه‌دهنده آن نیستند، دیگر در نبرد‌های رودرروی شناور‌های رزمی با یکدیگر، دارندگان موشک کروز فراصوت یا سوپرسونیک دست بالا را در نبرد خواهند داشت و می‌توانند فرصت شلیک کافی به شناور دشمن برای بیش از یک بار ندهند.

موشک کروز فراصوت ژاپنی ASM-۳ به‌رنگ زرد و قرمز زیر بال جنگنده اف ۱۶ این کشور

موشک چینی فراصوت YJ-۱۸ که توسعه‌ای از نمونه‌های روسی است

اولین نشانه‌های کروز فراصوت ایرانی

برای اولین بار وزیر وقت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح در روز صنعت دفاعی در ۳۱ مرداد ۱۳۹۵ از در دست توسعه بودن موشک کروز فراصوت در ایران خبر داد.

وی کاربرد این موشک را دریایی اعلام کرد که نشان می‌دهد ایران در ادامه روند افزایش برد کروز‌های دریایی خود به فکر افزایش سرعت آن‌ها هم بوده است.

این‌که محصول مورد نظر برای رسیدن به چه‌سرعتی تعریف شده بوده و این‌که از ابتدای پرواز امکان رسیدن به سرعت فراصوت را داشته یا مانند برخی نمونه‌های کروز ضدکشتی ساخت چین برای فاز نهایی نزدیک هدف به سرعت فراصوت می‌رسیده تا امروز نامشخص مانده است.

موشک کروز ضدکشتی چینی C-۸۰۳ که در فاز نهایی به سرعت فراصوت می‌رسد؛ موشک‌های ایرانی نور/قادر/قدیر با این موشک ریشه مشترک دارند

در تیرماه ۱۳۹۴ دریابان شمخانی که در بازه سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴ وزیر دفاع و در تاریخ مورد ذکر دبیر شورای‌عالی امنیت ملی بود، در گفتگویی از بومی‌سازی موشک روسی «سان‌برن» در ایران خبر داد.

در زمان تعاملات نظامی ایران و روسیه در زمان وزارت دریابان شمخانی یکی از موضوعاتی که توسط رسانه‌های غربی در حوالی سال‌های ۱۳۸۲ به بعد به آن پرداخته شد، معامله‌ای بین ایران و روسیه برای دریافت تعدادی از موشک مذکور برای ساخت داخلی آن بود.

خبر‌های پیرامون موشک سان‌برن توسط مسئولان دیگر نه تأیید و نه تکذیب نشده است. موشک معروف به سان‌برن، همان پی‌ـ‌۲۷۰ موسکیت است (که نمونه هواپرتاب آن خا‌ـ‌۴۱ نامیده شده) که برد آن بین ۱۲۰ تا ۲۵۰ کیلومتر، جرم سر جنگی آن ۳۲۰ کیلوگرم و سرعت بیشینه آن ۳ ماخ است.

موشک پی‌ـ‌۲۷۰ معروف به «سان‌برن»

در اسفند ۱۴۰۱ سرلشکر سلامی فرمانده‌کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هم از توسعه موشک‌های کروز برای سرعت‌های فراصوت (مافوق‌صوت) خبر داد. وی به نوع کاربرد این موشک‌ها یعنی ضدکشتی یا ضد اهداف زمینی بودن آن‌ها اشاره‌ای نکرد.

پس از مراسم تحویل عملیاتی موشک‌های کروز «ابومهدی» به نیرو‌های دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سردار طلائی نیک معاون وزیر دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح اعلام کرد که افزایش سرعت این موشک در آینده یکی از محور‌های توسعه آن خواهد بود.

البته در گفته ایشان مشخصاً در مورد رسیدن به سرعت فراصوت مطلبی بیان نشد، اما به‌طور کلی نشان می‌دهد که افزایش سرعت محصولات کروز به‌دلایل پیش‌گفته مدنظر صنعت دفاعی است.

اما در روز‌های اخیر و نزدیک به سالروز گرامیداشت صنعت دفاعی، خبرگزاری تسنیم در خبری اعلام کرد که متخصصان کشور فناوری موشک‌های کروز فراصوت را بومی‌سازی کرده‌اند و محصول این فناوری هم‌اکنون در حال گذراندن آزمایش‌های خود است.

بر اساس اخبار ارائه‌شده از گذشته، به‌نظر می‌رسد که اولین موشک ایران در این حوزه از نوع ضدکشتی باشد، اما این‌که ساختار موشک مذکور بر اساس نمونه‌های خارجی مورد اشاره یا غیر آن باشد، مشخص نیست.

در هر صورت در آینده‌ای نه‌چندان دور و شاید حتی نزدیک و با رونمایی از این موشک، جمهوری اسلامی ایران به باشگاه کوچک دارندگان فناوری تولید موشک‌های کروز فراصوت خواهد پیوست تا در نبرد‌های آتی همچنان دستی قدرتمند را در میدان داشته باشد.

منبع: تسنیم

باشگاه خبرنگاران جوان وب‌گردی وبگردی

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: موشک کروز توان نظامی کروز فراصوت سرعت فراصوت موشک های کروز کروز ضدکشتی موشک ها موشک کروز بر اساس

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۴۳۹۶۷۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

8 زخمی در حمله جدید اسرائیل به سوریه

به گزارش صدای ایران از ایرنا، یک مقام نظامی سوری به خبرگزاری رسمی سوریه؛ سانا گفت: حوالی ساعت ۲۲ و ۵ دقیقه پنجشنبه به وقت محلی دشمن اسرائیلی با چند فروند موشک از سوی جولان اشغالی به برخی از مراکز در اطراف دمشق حمله کرد.

این مقام نظامی که به نام وی اشاره نشده است، افزود این حمله موجب زخمی شدن هشت نظامی سوری شد و خسارت‌های مادی نیز داشته است.

«دانیل هاگاری» سخنگوی ارتش رژیم صهیونیستی پنجشنبه شب تأیید کرد که این رژیم جنوب سوریه را با موشک هدف قرار داده است.

به گزارش ایرنا، هاگاری افزود: اسرائیل در پاسخ به حمله سوریه، مناطقی در حومه دمشق و قنیطره را هدف قرار داده است.

وی ادامه داد: اسراییل موشک‌هایی را که از سمت سوریه به سمت جولان شلیک شده بود، رهگیری و منهدم کرد.

خبرگزاری رویترز نیز به نقل از یک مقام امنیتی رژیم صهیونیستی مدعی شد که حمله اسرائیل به یک ساختمان در اطراف دمشق آسیب زده است.

خبرگزاری اسپوتنیک روسیه نیز به نقل از خبرنگار خود در دمشق از رهگیری حمله موشکی اسرائیل توسط پدافند هوایی سوریه خبر داد.

تجاوز‌های هوایی رژیم صهیونیستی در حالی است که دولت سوریه بار‌ها با ارسال نامه به سازمان ملل متحد و شورای امنیت سازمان ملل این حملات را محکوم و خواستار توقف آن شده است.

رژیم صهیونیستی در سال‌های اخیر بار‌ها به دمشق و مناطق مختلف سوریه حمله هوایی کرده که با رهگیری به موقع پدافند هوایی دمشق در بیشتر مواقع، این حملات دفع شده است.